De gemeente moet ons waarschuwen en niet blind varen op samenwerkingen met grote kantoren
Je hebt betalingsachterstanden. Je zet je schaamte opzij. Je weet je weg naar hulpverlening te vinden. Via de rechter word je onder “bewind” gesteld om je financiën op orde te krijgen. Jouw bewindvoerder is een samenwerkingspartner van de gemeente dus je vertrouwt erop dat dit een goede partij is. Je denkt geholpen te worden. Je durft zelfs weer te hopen op een leven zonder constante financiële stress.
Niets is minder waar. Jouw bewindvoerder maakt er een potje van. Je schulden worden alleen maar hoger en de problemen stapelen zich verder op. En dat terwijl jouw bewindvoerder op het lijstje van “goede” bewindvoerders stond. Hoe kan dit gebeuren?
In Nederland staan we toe dat commerciële organisaties geld verdienen op jouw schulden. Massaal worden winsten geboekt met dit verdienmodel en het is maar gokken of je bij de juiste BV zit. Word je uit je schulden geholpen of word je er juist verder in geduwd?
Gemeentes varen bijna blind op brancheverenigingen verpakt als “keurmerken” en lijsten van “goede” bewindvoerders, vaak de grote kantoren. Ook Rotterdam mist de handvaten om het kaf van het koren te scheiden. De gevolgen van grove fouten door bewindvoerders zijn groot, niet alleen voor de schuldenaar, maar ook voor de schuldeiser, de belastingbetaler en voor bonafide of sociale ondernemers die de puinhoop van malafide kantoren proberen op te ruimen.
Over deze malafide verdienmodellen en het gebrek aan adequaat toezicht erop heb ik het afgelopen jaar, in mijn eerste jaar als Rotterdams gemeenteraadslid, meerdere malen vragen gesteld en voorstellen gedaan richting het college. Ik voorzie gouden tijden voor de schuldenindustrie[1] en ik vind dat de gemeentes meer moeten doen om meer leed te voorkomen.
En al helemaal in Rotterdam, koploper op armoede en schulden in Nederland. Afgezien van ieders morele plicht om deze mensonterende praktijken te voorkomen, zou je meer regie mogen verwachten op deze immense uitgaven van de gemeente Rotterdam. Jaarlijks gaat ruim €13 miljoen vanuit de gemeentekas linea recta naar bewindvoerders. Dit is 68% van de bijzondere bijstand. Dit bleek uit de beantwoording van de schriftelijke vragen die ik namens de PvdA Rotterdam eerder heb gesteld.[2] Besef (!) dat deze ruim €13 miljoen bewindvoerderskosten per jaar hoger zijn dan de uitgaven voor de algemene aanpak van armoede en schulden van €11,3 miljoen.
Tot op heden is het niet inzichtelijk of centraal geregistreerd welke bewindvoerders bekend staan als “malafide” (door de rechter veroordeelde bewindvoerders). Rotterdam lijkt geen kritiek te durven of willen uiten op de schuldenindustrie en blijft zich verschuilen achter “goede” lijsten van grote bewindvoerderskantoren. Ik blijf pleiten voor een waarschuwingsmechanisme voor de tekortschietende kantoren, zoals het openbaren van een register van malafide kantoren in de schuldenindustrie.
Een voorbeeld van een “goede” lijst die de gemeente graag voorhoudt als argument dat het wel goed zit met de Rotterdamse bewindvoerders, is het bewindvoerdersconvenant.[3] Je zou mogen hopen als Rotterdammer dat je goed zit bij een bewindvoerder die partner is van de gemeente.
Niet is minder waar. Op het moment dat ik dit schrijf, is bewindvoerder OBIN een convenantpartner van de gemeente Rotterdam terwijl deze organisatie op 30 januari jl. veroordeeld is door de rechter.[4] De bewindvoerder heeft een periode geen leefgeld betaald, niet tijdig bijzondere bijstand aangevraagd, declaraties van de zorgverzekering en andere facturen niet voldaan, waardoor er incassokosten bovenop zijn gekomen, en de ambulant woonbegeleider heeft extra geholpen omdat de bewindvoerder hun werk niet deed.
Het ging zelfs zo ernstig mis, dat de kantonrechter immateriële schadevergoeding heeft toegekend aan de onder bewind gestelde door het psychisch leed en de aantasting in zijn persoon veroorzaakt door bewindvoerder OBIN. En de juristen onder ons weten hoe uitzonderlijk het is dat een rechter immateriële schadevergoeding toekent. Dan zit het echt flink mis.
De schuldenindustrie hanteert verdienmodellen zonder behoorlijk toezicht over de rug van Rotterdammers terwijl de gemeente dit faciliteert. De PvdA zal blijven pleiten voor lokale waarschuwingsmechanismes zolang we in Nederland een verdienmodel op schulden blijven toestaan. Samen met oplettende ogen in het veld, zoals deze bewindvoerder uit Zwolle die over de misstanden van OBIN twitterde[5], blijven wij scherp.
Over de boef OBIN heb ik vragen gesteld aan het college en voorgesteld om een meldplicht in te voeren.[6] De meldplicht zou moeten gelden voor de partners van het bewindvoerdersconvenant en wil zeggen: de plicht om uit eigen beweging te melden indien de organisatie door de kantonrechter is veroordeeld tot materiele of immateriële schadevergoeding, en als dit niet binnen twee weken na publicatie van het stuk gebeurt, het convenant partnerschap stopt.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee.
[1] Opiniestuk “Voorkom gouden tijden voor de schuldenindustrie, Sarah Reitema, NRC 16 september 2022, <https://www.nrc.nl/nieuws/2022/09/15/voorkom-gouden-tijden-voor-de-schuldenindustrie-a4141988>
[2] Collegestuk, “Beantwoording vragen Reitema over Schulden beter in kaart brengen voor meer grip”, college van B&W Rotterdam, documentnummer 23bb000439, <https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Reports/Document/7b26f86a-703e-40b8-8cf0-bd8e94bf78a7?documentId=1817ba86-523e-4456-919d-15c315412a93>
[3] <https://www.rotterdam.nl/beschermingsbewind>
[4] Rb Noord-Holland 30 januari 2023, ECLI:NL:RBNHO:2023:743; <https://schuldinfo.nl/nieuwsbericht/news/bewindvoerder-aansprakelijk-voor-stress/?tx_news_pi1%5Bcontroller%5D=News&tx_news_pi1%5Baction%5D=detail&cHash=16cf57c6a482ca4bcb18eda745703792>
[5] <https://twitter.com/inversiesocial/status/1635628119502782464?s=61&t=icUg2Ndqr6f_VQ3XibDHkw>
[6] Schriftelijke vragen “Bewindvoerder is geen zuivere koffie en toch partner van de gemeente Rotterdam, hoe zit dat met dat convenant?”, documentnummer 23bb001745, <https://gemeenteraad.rotterdam.nl/Reports/Document/0730d672-6b69-4c6e-b98a-2fba6a5921b1?documentId=664a66c3-545a-4d39-b31c-cb9601fed0b9>